YABANMERSİNİ TÜKETMENİN SAĞLIĞIMIZ AÇISINDAN ÖNEMİ
Prof. İlker Durak
Başta Karadeniz Bölgemiz olmak üzere tüm Anadoluda çalılık şeklinde yaygın olarak bulunan bu yabani meyve, içeriğindeki fonksiyonel özellikli bileşenler dolayısı ile insan sağlığına önemli katkılar sağlama potansiyeline sahip. Bu bakımdan son yılların en gözde meyvesi olan yabanmersininin diğer birçok hastalığa ilave olarak diyabet riskini de önemli seviyede azalttığı belirtiliyor.
ABD'de 187 bin kişi üzerinde yapılan araştırma sonucunda tip 2 diyabet gelişme riskinin yabanmersini tüketimiyle azaldığı gösterilmiştir. Çalışma kapsamında bir porsiyon şeftali, muz, kavun, elma, kuru üzüm, erik, yaban mersini ve çilek yedirilen hastalar bir süre sonra diyabet açısından değerlendirildi.
Çalışma sonucunda haftada üç porsiyon yaban mersini, üzüm, kuru üzüm, elma ve şeftali yemenin diğer meyvelere nazaran daha güçlü bir antidiyabetik etki gösterdiği ve tip 2 diyabet riskini anlamlı şekilde düşürdüğü görüldü.
Dünyada popülerliği gittikçe artan ve "Süperfood" olarak adlandırılan yaban mersini bunun gibi bir çok araştırmaya konu olmuştur.
Araştırmalar sonucunda yabanmersininin en belirgin faydaları şu şekilde sıralanmaktadır.
Yaban mersininin kalorisi düşük, ancak besin değeri yüksektir.
Yabanmersini antioksidan kaynağıdır. Antioksidanlar hücresel yapıların oksitlenmesini önleyerek vücudu hastalık yapan faktörlere karşı korurlar. Yabanmersini tüm meyve ve sebze grupları içinde en yüksek antioksidan içeren meyvedir. Yabanmersininin ve yapısında yabanmersini bulunan doğal ürünlerin düzenli tüketimi ile tüm vücut güçlü bir antioksidan savunma gücüne kavuşabilmektedir. Bu sağlığımız açısından çok olumlu bir durumdur. Çevresel oksidan faktörlere bu kadar yoğun şekilde maruz kaldığımız günümüzde, güçlü antioksidan sistem kanser, kalp damar hastalıkları ve diyabet dahil çok sayıda yıkıca hastalığa karşı önemli bir koruma kalkanı oluşturur.
Yabanmersini DNA hasarını önler; Hücrelerimiz hergün farklı şekillerde oksidatif saldırılara maruz kalırlar ve zarar görürler. Vücuttaki hücrelerimizin zarar görmesi vücudumuzda kanser dahil değişik hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur. Yaban mersini içerdiği yüksek antioksidanlar sayesinde hücrelerde meydana gelen hasarı en aza indirir. Yapılan bir araştırmada, 4 hafta boyunca bir grup katılımcıya her gün 1 litre yaban mersini suyu ve diğer gruba elma suyu içirilmiştir. Yaban mersini suyu içen deneklerin hücrelerindeki oksidatif hasar yüzde 20 oranında azalmıştır. Bu durum yaşlanma ve kanser gibi risklerin azaltılması anlamına gelmektedir.
Yaban mersini kolesterölü dengeler. Oksidatif hasar, sadece hücrelerin zarar görmesiyle sınırlı kalmaz. Yaban mersini bu bakımdan da kötü kolesterolün düşürülmesi konusunda önemli bir rol oynamaktadır. Sekiz hafta boyunca günde 50 g yaban mersinini tüketen obez deneklerde, kan kolestrol seviyelerinin yüzde 27 oranında düştüğü görülmüştür.
Yaban mersini tansiyonu dengeler; Yaban mersini, yüksek kan basıncı (hipertansiyon) konusunda da çok etkilidir. Yüksek tansiyona bağlı ölümler, dünyadaki ölümler arasında ilk sıralarda gelmektedir. Yapılan bir araştırmada, kalp hastalığı açısından yüksek risk altında bulunan obez hastalar 8 hafta boyunca 50 gram yaban mersini tükettiler. Çalışma sonunda bu hastaların kan basınç değerlerinin yüzde 4-6 oranında düştüğü görülmüştür. Yapılan bir başka araştırmada ise özellikle menopoz sonrasındaki kadınlarda da aynı etki görüldü. Yüksek tansiyonun, kalp krizi ve felç gibi sağlık sorunları yarattığına bakıldığında yaban mersinin bu etkisinin ne kadar önemli olduğu daha iyi anlaşılır.
Yaban mersini kalp sağlığına yardımcıdır. Yaban mersini kan basıncını ve oksitlenmiş LDL yi azaltmaktadır. Yapılan bir araştırmaya göre, düzenli yaban mersini tüketmek, kalp krizi riskini yüzde 32 oranında düşürmektedir. Bunun için düzenli olarak yaban mersini tüketmek önemlidir.
Yaban mersini beyin fonksiyonlarını korur; Oksidatif stres, beyin fonksiyonları üzerinde olumsuz etkilere sahiptir ve beyin hücrelerinin yaşlanma sürecini hızlandırır. Yapılan araştırmalarda yaban mersininde bulunan aktioksidanların beyin hücrelerinin yaşlanmasını önlediği ve beyin fonksiyonlarını iyileştirdiği gözlenmiştir. Bir çalışmada, mental bozukluğu olan 9 yaşlı katılımcı her gün belirlenen miktarlarda yaban mersini tüketmişlerdir. Çalışma sonunda, bu hastaların beyin fonksiyonlarında 12 hafta sonra belirgin gelişmelerin ortaya çıktığı görülmüştür.
Yaban mersininin Anti-Diyabetik Etkileri; Yaban mersininde diğer meyvelere göre daha az şeker bulunmaktadır. Yaban mersinindeki aktif bileşenlerin kan şekerinin kontrolünde etkili olduğu gösterilmiştir. Çalışmalar yabanmersinindeki antosiyaninlerin, insülin direncinin kırılmasına önemli katkı sağladığını ve bu şekilde hem tip I ve hem de tip II şeker hastalarında kan şekerinin düzenlenmesinde etkili olduğunu göstermektedir.
Yabanmersini idrar yolu enfeksiyonlarına iyi gelir; Yabanmersinindeki antimikrobiyal bileşenler idrar yolu enfeksiyonlarını engeller ve enfeksiyon varsa tedavisine destek olur.
Sonuç: diğer birçok meyve, sebze, baharat ve bitkide olduğu gibi, yabanmersinin düzenli tüketimi de insan sağlığına önemli katkı sağlayabilmektedir. Benzer şekilde usulüne uygun hazırlanan ve içeriğinde yabanmersini bulunduran doğal ürünler sağlığımıza önemli katkı sağlayabilmektedirler.