KAFEİN: Aşırı tüketiminden sakının
Kafein, çeşitli içeceklerde, çikolata, kakao ve ilaçlarda bol miktarda bulunur. Sinir sistemi üzerine olan direkt etkisi yanı sıra adrenal glandları uyarıcı etkisi sebebiyle de vücuduuyarıcı bir özelliğe sahiptir. Kafeinin etkisi ile adrenal glandlardan salgılanan kortizol ve diğer bazı hormonlar kan şekerini yükseltir. Bundan dolayı kafein, enerji verici etkisine bağlı olarak kronik yorgunluğa yol açan bazı alışkanlıkları gizleyebilmektedir. Sürekli olarak sinir sistemini ve adrenal glandı uyarması sebebiyle uzun vadede bu sistemler üzerine zararlı etkileri ortaya çıkabilmektedir. Sürekli kullanımına bağlı olarak karaciğerin kafeini daha hızlı metabolize etmesi, onun daha fazla kullanımına zemin hazırlar. Bu tür alışkanlığı olanlar zaman içerisinde daha fazla kafein tüketmeye meylederler. Aslında, bazı alışkanlıkların ortaya çıkışının esas nedenlerinden birisi budur. Yani vücuttaki adaptiv mekanizmalardır.
Tablo 10. Aşırı kafein kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan bazı rahatsızlıklar aşağıda sıralanmıştır.
Yorgunluk |
Osteoporoz |
Baş ağrısı |
Ölü doğum |
Uykusuzluk |
Yüksek tansiyon |
Anksiyete |
Kalp krizi |
Sinirlilik |
Kalp ritim bozuklukları |
İrritabilite |
Hipoglisemi |
Gastrit ve ülser |
Diyare |
Tablo 11. Bazı içeceklerdeki kafein miktarları (100 ml)
MADDE |
Kafein miktarı (mg) |
Kafein alt-üst sınırları |
Kahve-süzme |
75 |
40-60 |
Kahve -neskafe |
40 |
20-80 |
Çay-demleme |
40 |
15-80 |
Çay-poşet |
20 |
15-45 |
Kakao |
3 |
1.5-15 |
Epidemiyolojik çalışmalar kafein kullanımı ile pankreas, prostat ve mesane kanserlerinin ortaya çıkışı arasında bir ilişkinin olduğunu düşündürmektedir. Günde bir kaç fincan veya bardak içilen kahvenin bu tür bir etkisi yoktur. Doz ne kadar düşük ise uzun süreli etkinin ortaya çıkma ihtimali de o kadar düşük olmaktadır. Kafeini alınmış preparatlarda kullanılan triklor etilen ve metilen klorür gibi organik çözücüler de, vücut için toksik özellikler taşımaktadır. Organik çözücüler ile dekafeine edilmiş preparatlar yerine, tabii kahve veya organik çözelti / su karışımı ile kafeini uzaklaştırılmış preparatlar sağlık için daha uygundur. Kafein alımını azaltmak için ne yapmalıyız?
-Kahve, kolalı içecekler, çikolata ve kafein içeren bazı ilaçların alımında dikkatli olunuz.
-Kahve yerine mümkün olduğunca alternatif bitkisel çaylar içiniz (ıhlamur, kuşburnu vs.) .
-Yeteri kadar vitamin temin edebilen bir beslenme tarzı ile kafeinin zararlı etkilerini azaltmaya gayret ediniz.